Ένας «νέος» λίθος με αρχαία κληρονομιά

Σπινέλιος από την περιοχή Lu Υen του Βιετνάμ

Επιμέλεια: Δημήτρης Σταμούλης

Όλο και περισσότεροι σχεδιαστές και κατασκευαστές κοσμημάτων εντάσσουν τους σπινέλιους με τις διάφορες χρωματικές παραλλαγές τους στα μοντέρνα κοσμήματα που προτείνουν στους πελάτες τους. Η αυξημένη διαθεσιμότητα του σπινέλιου από διάφορες πηγές έχει ανεβάσει σημαντικά την προσφορά του πολύτιμου λίθου σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές για καλής ποιότητας σπινέλιους, σε αντίθεση με ό,τι θα αναμενόταν, έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.

H οικογένεια του σπινέλιου είναι μία μεγάλη και σημαντική οικογένεια ορυκτών. Σε αυτήν σημαντικότερα είναι τα εξής ορυκτά. Το όνομα σπινέλιος, προέρχεται από τη λατινική λέξη spina, που θα πει αιχμή, ακίδα. Και αυτό διότι το αυτοφυές πέτρωμα του σπινέλιου περιβάλλεται από αιχμηρές ακίδες. Ο σπινέλιος εμφανίζεται με διάφορα χρώματα, μπλε που λέγεται και Sapphirespinel, σκούρο πράσινο που λέγεται και chlorοspinel, πορτοκαλί που λέγεται και rubicelle, καφέ και μαύρο. Μόνο σε κίτρινο δεν συναντάμε το σπινέλιο. Πιο γνωστός είναι ο κόκκινος σπινέλιος που μοιάζει πολύ με ρουμπίνι.

Ρουμπίνι ή σπινέλιος;

Για μεγάλο χρονικό διάστημα το ρουμπίνι συγχέονταν με τον σπινέλιο. Η ποιότητα «ρουμπίνι Balas», από το Badakhstan που διακινείτο παραπλανητικά σαν ρουμπίνι, είναι σπινέλιος. Αν θέλουμε να δικαιολογήσουμε τους εμπόρους που χρησιμοποιούσαν διάφορες ασάφειες και παραπλανήσεις, σε σχέση με τις δύο αυτές πέτρες, πρέπει να αναλογιστούμε τη βαρύτητα που έχει το ρουμπίνι σαν ο απόλυτος πολύτιμος λίθος ανά τους αιώνες. Από την άλλη, ο σπινέλιος, μία σπάνια όμορφη και ακριβή πέτρα, παραμένει ακόμη και σήμερα μία μάλλον άγνωστη λέξη.

Μία άλλη μεγάλη παρεξήγηση είναι το BlackPrince’sRuby που βρίσκεται στο ImperialStateCrownofEngland στη συλλογή των Βρετανικών Kοσμημάτων του Στέμματος, που στην πραγματικότητα είναι σπινέλιος 170 καρατίων. Άλλος διάσημος σπινέλιος είναι το TimurRuby, 360 καρατίων, ο οποίος ανήκει στη συλλογή της βασίλισσας Ελισάβετ, και έχει χαραγμένα πάνω του τα ονόματα των Μογγόλων αυτοκρατόρων που το κατείχαν προηγουμένως. Η παραγωγή συνθετικού σπινέλιου έχει επιτευχθεί ήδη από δεκαετίες. Ο συνθετικός σπινέλιος έχει ικανοποιητική ποιότητα και πολύ χαμηλή τιμή σε σχέση με τον φυσικό σπινέλιο. Ορυχεία που παράγεται σπινέλιος βρίσκονται στη Μιανμάρ, στη Σρι Λάνκα, στην Ταϊλάνδη, στην Τανζανία στο Τατζικιστάν, το Βιετνάμ και τη Ρωσία.

Σπινέλιος από την περιοχή Lu Υen του Βιετνάμ

Γεμολογία

Τα διάφορα χρώματα του σπινέλιου οφείλονται σε διάφορα ιχνοστοιχεία, όπως είναι το χρώμιο, το οποίο είναι και υπεύθυνο για το κόκκινο χρώμα. Επίσης, το χρώμιο σε συνδυασμό με τον σίδηρο προκαλούν το πορτοκαλοκόκκινο χρώμα ή αλλιώς χρώματης «φωτιάς».

Ο σίδηρος προσφέρει το μπλε ή «ατσάλινο» μπλε χρώμα σε διάφορες ποικιλίες, ενώ το κοβάλτιο είναι υπεύθυνο για το βαθύ μπλε που παρατηρούμε σε σπινέλιους από τη Σρι Λάνκα, την Τανζανία, τη Μαδαγασκάρη και το Βιετνάμ.

Μπούρμα

Πολλοί από τους καλύτερους κόκκινους σπινέλιους προέρχονται από τη Βιρμανία (Μιανμάρ σήμερα), αλλά αυτή η πηγή είναι επίσης γνωστή για την παραγωγή σπινέλιων πολλών άλλων χρωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μπλε και παστέλ ροζ λίθων. Οι σπινέλιοι της Βιρμανίας εξορύσσονται από πρωτογενείς και δευτερογενείς αποθέσεις πετρωμάτων, με μικρής κλίμακας τεχνικές εξόρυξης.

Οι σπινέλιοι περιέχουν συχνά αρνητικούς οκταεδρικούς κρυστάλλους απατίτη ή κρυστάλλους ασβεστίτη. Αυτές οι προσθήκες επιβεβαιώνουν ότι ο λίθος είναι φυσικός και, επίσης, ότι δεν έχει θερμανθεί. Ορισμένοι πορτοκαλο-κόκκινοι σπινέλιοι έχουν αναφερθεί ότι μπορούν να βελτιώσουν το χρώμα τους εάν υποστούν θερμική επεξεργασία.

Σρι Λάνκα

Η νήσος Σρι Λάνκα είναι μια πολύ πλούσια περιοχή η οποία αποτελεί πηγή πολύτιμων λίθων εδώ και για χιλιάδες χρόνια. Οι σπινέλιοι της Σρι Λάνκα είναι από τους πιο εντυπωσιακούς σε όλο τον κόσμο. Κάθε απόχρωση του λίθου εξορύσσεται από αυτό το νησί με τα πλούσια πολύτιμα κοιτάσματα, ανάμεσά τους σπινέλιοι που μεταβάλουν το χρώμα τους από μπλε σε μοβ αλλά και οι μπλε σπινέλιοι που περιέχουν κοβάλτιο.

Διάφοροι ερασιτέχνες μεταλλωρύχοι ανακάλυψαν θέσεις πετρωμάτων γνωστές και ως illam, που προέκυψαν από δευτερογενείς αλουβιακές αποθέσεις σε αρχαίες ποτάμιες αποθέσεις.

Σπινέλιος από την περιοχή Mahenge της Τανζανίας.

Η Μπούρμα προσφέρει μοναδικής ομορφιάς κόκκινους σπινέλιους.

Τανζανία

Το 2004, έγινε μια νέα ανακάλυψη κοιτάσματος με εξαιρετικής ποιότητας κόκκινους σπινέλιους στην περιοχή Ipanko, κοντά στο χωριό Mahenge, και πολύ γρήγορα κατέστησαν περιζήτητους αυτούς τους αρχικά υποτιμημένους λίθους. Αυτοί οι σπινέλιοι αποκτούν ένα «ηλεκτρικό» χρώμα που προσεγγίζει ή και υπερβαίνει σε ποιότητα ακόμα και τους καλύτερους σπινέλιους της Μπούρμα. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι σπινέλιοι που προέρχονται από αυτή την πηγή έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον και την προσοχή σχεδιαστών και συλλεκτών.

Το 2007, διάφοροι εντυπωσιακά μεγάλοι κρύσταλλοι ανακαλύφτηκαν, καθιστώντας ακόμα πιο σαγηνευτικούς αυτούς τους λίθους στην διεθνή αγορά και τους σχεδιαστές κοσμημάτων. Δυστυχώς, όμως οι επόμενες ποσότητες που εξορύχτηκαν και που πλέον εξορύσσονται είναι μικρότερου μεγέθους.

Μεγάλος οκταεδρικός σπινέλιος

Βιετνάμ

Οι σπινέλιοι του Βιετνάμ είναι σχετικά «νέοι» στην αγορά των πολύτιμων λίθων. Ανακαλύφθηκαν κοντά στην περιοχή LucYen, μαζί με κοιτάσματα ρουμπινιών το 1987. Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα περιζήτητα καθώς τα ροζ-κόκκινα ρουμπίνια της Μπούρμας, με τα οποία ομοιάζουν, τα επισκίασαν στις αγορές. Όταν όμως η ζήτηση για σπινέλιους άρχισε να αναπτύσσεται την περασμένη δεκαετία, μεγάλο μέρος της παραγωγής ρουμπινιών άρχισε να ελαττώνεται λόγω εξάντλησης των αποθεμάτων. Οι βιετναμέζοι μεταλλωρύχοι άρχισαν να εστιάζουν την προσοχή τους στους σπινέλιους αν και η αρχική παραγωγή έδινε λίθους με σκοτεινό κόκκινο προς πορτοκαλί χρώμα. Από το 2007 και μετά η παραγωγή βελτιώθηκε σημαντικά με τη ζήτηση να αυξάνεται για σπινέλιους κάθε προέλευσης. Οι βιετναμέζοι σπινέλιοι ανευρίσκονται σε πρωτογενή αποθέματα μεταμορφωμένων μεταμορφωμένων ασβεστόλιθων (μάρμαρα) αλλά και σε δευτερογενείς αποθέσεις.

Ενώ οι περισσότεροι σπινέλιοι από το Βιετνάμ είναι χρώματος ροζ προς πορτοκαλοκόκκινο, και βιολετί προς μοβ, πρόσφατες ανακαλύψεις κοιτασμάτων με λίθους χρώματος μπλε λόγω κοβάλτιου, έχουν εισέλθει δυναμικά στις αγορές.

Προοπτικές

Με μια πλούσια ιστορία να τον συνοδεύει, και με πλούσιες χρωματικές ποικιλίες, προερχόμενες από νέες πηγές, ο σπινέλιος κατακτώντας επάξια μια θέση δίπλα στα ρουμπίνια και τα ζαφείρια. Ωστόσο, οι τιμές των διαφόρων ποικιλιών του αυξάνονται με ταχύ ρυθμό. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η αύξηση της τιμής των σπινέλιων έχει αγγίξει το 100% τα τελευταία πέντε χρόνια, αντιστοιχώντας κατά μέσο όρο σε μια ετήσια αύξηση της τάξης του 20%. Καθώς εκτιμάται ότι θα γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς, και παράλληλα, οι τιμές των ζαφειριών και των ρουμπινιών θα αυξάνονται, οι σπινέλιοι θα συνεχίζουν κι αυτοί να γίνονται ολοένα και πιο περιζήτητοι και οι τιμές τους να σκαρφαλώνουν πιο ψηλά.

Τεύχος 5