Σε αυτό το επετειακό τεύχος του Jewel Time, που φέρει τον αριθμό 50 κι έχει για εμάς μεγάλη αξία, συγκεντρώσαμε - με την ευγενική προσφορά του γεμμολογικού εργαστηρίου IGL cert του κυρίου Γ. Σπυρομήλιου - τους 50 σπουδαιότερους πολύτιμους λίθους ως μία συμβολική συλλογή με διαχρονικό ενδιαφέρον και σημασία.
Συλλέξαμε κάποιες από τις σημαντικότερες πληροφορίες για κάθε λίθο και σας παραθέτουμε τις ιδιότητες, τα γεμμολογικά τους συστατικά αλλά και τις συμβολικές τους μεταφράσεις.

Τα κόκκινα διαμάντια είναι από τους πιο σπάνιους και πιο περιζήτητους πολύτιμους λίθους στον κόσμο. Πιστεύεται ότι η ακριβής αιτία του κόκκινου χρωματισμού τους προκύπτει από μια σπάνια παραμόρφωση της δομής του κρυσταλλικού πλέγματος του διαμαντιού κατά τη διαδικασία σχηματισμού του, η οποία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο το φως απορροφάται και αντανακλάται. 

Τα μπλε διαμάντια οφείλουν το χρώμα τους στην παρουσία βορίου. Αυτά τα διαμάντια είναι τα δεύτερα πιο σπάνια και το χρώμα τους μπορεί να κυμαίνεται από γαλάζιο έως βαθύ μπλε.

Τα πράσινα διαμάντια δημιουργούνται όταν εκτίθενται φυσικά σε ακτινοβολία, η οποία μεταβάλλει το κρυσταλλικό πλέγμα του διαμαντιού ή όταν υπάρχει παρουσία ορισμένων ιχνοστοιχείων, όπως νικέλιο ή βανάδιο, κατά τη διαδικασία δημιουργίας τους. Το χρώμα τους μπορεί να ποικίλλει από αχνό έως ζωηρό πράσινο. 

Τα ροζ διαμάντια είναι από τα πιο περιζήτητα και πολύτιμα φανταχτερά διαμάντια. Κάθε ροζ διαμάντι είναι μοναδικό και τα γεμμολογικά του χαρακτηριστικά μπορεί να διαφέρουν πολύ ακόμη και στην ίδια κατηγορία χρωμάτων. 

Τα κίτρινα διαμάντια, παίρνουν το χρώμα τους από την παρουσία αζώτου στη δομή του διαμαντιού. Η ένταση του κίτρινου χρώματος μπορεί να κυμαίνεται από αχνό έως ζωηρό, με τα ζωηρά κίτρινα διαμάντια να είναι τα πιο πολύτιμα.

Τα άχρωμα διαμάντια, που συχνά αναφέρονται ως λευκά, είναι το πιο παραδοσιακό και δημοφιλές είδος διαμαντιών που χρησιμοποιούνται στα κοσμήματα. Η απουσία χρώματος σε αυτά τα διαμάντια επιτρέπει τη μέγιστη ποσότητα φωτός να περάσει, δημιουργώντας την εκθαμβωτική λάμψη για την οποία φημίζονται. Το διαμάντι είναι ο γενέθλιος λίθος του Απριλίου.

Τα ζαφείρια είναι μια πολύτιμη ποικιλία του ορυκτού κορούνδιου, που όταν είναι καθαρό, είναι άχρωμο. Τα πιο πολύτιμα είναι τα μπλε, υπάρχουν όμως ζαφείρια σχεδόν σε κάθε χρωματισμό.  Είναι ο δεύτερος πιο σκληρός πολύτιμος λίθος μετά το διαμάντι και ο γενέθλιος λίθος του Σεπτεμβρίου. Το ζαφείρι, παραδοσιακά χαρίζεται στην 5η και 45η επέτειο του γάμου.

Το σμαράγδι είναι ένας πολύτιμος λίθος που ανήκει στην οικογένεια βηρύλλου. Εκτιμάται για το έντονο πράσινο χρώμα του, το οποίο προκαλείται από ίχνη χρωμίου, βαναδίου, και σιδήρου. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Μαΐου και δίνεται παραδοσιακά στην 20η και 35η επέτειο γάμου.

Τα ρουμπίνια είναι μια ποικιλία του ορυκτού κορούνδιου, και διακρίνονται από τις άλλες ποικιλίες για το έντονο κόκκινο χρώμα τους, αποτέλεσμα του μοναδικού γεωλογικού σχηματισμού τους και της παρουσίας συγκεκριμένων ιχνοστοιχείων. Αποτελούν γενέθλιο λίθο του Ιουλίου και παραδοσιακά δίνονται στην 15η και 40η επέτειο γάμου.

Ο τανζανίτης είναι ένας πολύτιμος λίθος γνωστός για το εντυπωσιακό του χρώμα και τη σπανιότητά του. Αποτελεί ποικιλία του ορυκτού ζοϊσίτη και παρουσιάζει μια μοναδική μπλε-βιολετί απόχρωση. Βρίσκεται αποκλειστικά σε μια μικρή περιοχή κοντά στο όρος Κιλιμάντζαρο στην Τανζανία. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Δεκεμβρίου μαζί με το τιρκουάζ και αποτελεί την ιδανική πέτρα για την 24η επέτειο γάμου.

Ο μοργκανίτης μοιράζεται τη γενεαλογία του με άλλους διάσημους πολύτιμους λίθους όπως το σμαράγδι και η ακουαμαρίνα. Οι χαρακτηριστικές ροζ έως ροδακινί αποχρώσεις του προκύπτουν από ίχνη μαγγανίου που ενσωματώνονται κατά τον κρυσταλλικό σχηματισμό του. 

Τα ροζ ζαφείρια ξεχωρίζουν για το χρώμα τους, το οποίο οφείλεται στην παρουσία ιχνοστοιχείων, όπως το χρώμιο και ο σίδηρος. Το χρώμα μπορεί να κυμαίνεται από απαλό ροζ έως έντονο ματζέντα και η ποιότητά του επηρεάζει πολύ την αξία του πολύτιμου λίθου.

Τα καφέ διαμάντια είναι ο πιο κοινός τύπος χρωματιστών διαμαντιών και για αυτό είναι τα πιο προσιτά. Τα καφέ διαμάντια οφείλουν το χρώμα τους σε διάφορους παράγοντες, όπως στην παρουσία αζώτου και την πλαστική παραμόρφωση του κρυσταλλικού πλέγματος.

Η ακουαμαρίνα ανήκει στην οικογένεια βηρυλλίου όπως και τα σμαράγδια. Το χρώμα της κυμαίνεται από ανοιχτό μπλε έως βαθύ τυρκουάζ, και συχνά μοιάζει με το χρώμα της θάλασσας, από όπου πήρε και το όνομά της. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Μαρτίου και δίνεται στην 19η επέτειο του γάμου.

Ο κουνζίτης είναι γνωστός για το λεπτό ροζ έως λεβαντί χρώμα του. Είναι μια ποικιλία του ορυκτού λίθιου και ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του είναι ότι ακολουθεί το φαινόμενο του πλεοχρωισμού, δηλαδή εμφανίζει διαφορετικά χρώματα όταν το βλέπει κανείς από διαφορετικές γωνίες.

Ο ρουμπελίτης ανήκει στα πυριτικά-τεκτοπυριτικά ορυκτά και οι ροζ έως κόκκινες αποχρώσεις του οφείλονται κυρίως στην παρουσία μαγγανίου. Τα ιόντα μαγγανίου αντικαθιστούν μερικά από τα ιόντα αλουμινίου στην κρυσταλλική δομή, με αποτέλεσμα αυτά τα ζεστά χρώματα.

Το κεχριμπάρι είναι μια στερεοποιημένη ρητίνη (η κολλώδης ουσία που αναβλύζει από τα δέντρα όταν πληγώνονται), η οποία αφού θαφτεί μπορεί με την πάροδο του χρόνου  να υποστεί μια διαδικασία απολίθωσης. Η σύνθεση του είναι κυρίως άνθρακας, υδρογόνο και οξυγόνο, με ίχνη από θείο. Είναι σχετικά ελαφρύ και μπορεί να ποικίλλει σε χρώμα από ανοιχτό κίτρινο και πορτοκαλί έως πιο σκούρο κόκκινο και καφέ. 

Ο ιολίτης είναι ένα ορυκτό που ανήκει στην ομάδα των πυριτικών ορυκτών και όπως ο κουνζίτης διαθέτει την ιδιότητα του πλεοχρωισμού, που σημαίνει ότι εμφανίζει διαφορετικά χρώματα όταν τον βλέπουμε από διαφορετικές γωνίες.

Ο σπινέλιος αποτελείται από οξείδιο του μαγνησίου και του αργιλίου. Οφείλει το όνομά του στις οξείες, πολλές φορές, απολήξεις των κρυστάλλων του, που θυμίζουν άκανθα (αγκάθι, λατ. spina). Το σπινέλιο είναι ο γενέθλιος λίθος του Αυγούστου και χαρίζεται παραδοσιακά στην 22η επέτειο γάμου. 

Τα ζαφείρια είναι μια πολύτιμη ποικιλία του ορυκτού κορούνδιου, που όταν είναι καθαρό, είναι άχρωμο. Το άχρωμο ζαφείρι είναι γνωστό ως πετράδι της πνευματικής αγάπης.

Τα μαύρα διαμάντια είναι μοναδικά λόγω της αδιαφανούς εμφάνισης και του μαύρου χρώματος τους, το οποίο προκαλείται από υψηλή συγκέντρωση γραφίτη ή άλλα εγκλείσματα μέσα στο διαμάντι.

Ο κιτρίνης είναι μια κίτρινη έως καστανοκίτρινη ποικιλία χαλαζία και αποτελείται από άτομα πυριτίου και οξυγόνου. Ο φυσικός κιτρίνης είναι σχετικά σπάνιος και βρίσκεται συνήθως στη Βραζιλία, τη Μαδαγασκάρη και τη Ζάμπια. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Νοεμβρίου μαζί με το τοπάζ και χαρίζεται στη 13η επέτειο γάμου.

Ο γρανάτης αλμαντίνης είναι η πιο κοινή και ευρέως αναγνωρισμένη μορφή γρανάτη. Εμφανίζεται συνήθως σε βαθύ κόκκινο έως καφέ-κόκκινο χρώμα και είναι ο γενέθλιος λίθος του Ιανουαρίου.

Ο αμέθυστος είναι μια ποικιλία χαλαζία, και φημίζεται για τις αποχρώσεις του, που κυμαίνονται από απαλό λιλά έως βαθύ βιολετί. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι φορώντας αμέθυστο μπορούσαν να αποτρέψουν τη μέθη. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Φεβρουαρίου και δίνεται παραδοσιακά στην 6η επέτειο γάμου.

Το τοπαζ σχηματίζεται από πυριγενή πετρώματα πλούσια σε φθόριο και όταν είναι ακατέργαστο είναι άχρωμο. Το μπλε χρώμα συνήθως δημιουργείται μέσω θερμικής επεξεργασίας και ακτινοβόλησης. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Νοεμβρίου μαζί με τον κιτρίνη και αποτελεί ιδανικό δώρο για τη 4η επέτειο του γάμου.

Ο αλεξανδρίτης είναι ένας σπάνιος πολύτιμος λίθος που ξεχωρίζει για την ικανότητά του να αλλάζει χρώμα ανάλογα με τον τύπο του φωτός. Στο φυσικό φως της ημέρας, εμφανίζεται συνήθως πράσινος ή γαλαζοπράσινος, ενώ κάτω από το φως πυρακτώσεως, η απόχρωση του κοκκινίζει. 
Ο αλεξανδρίτης είναι ο γενέθλιος λίθος του Ιουνίου.

Ο ιαδεΐτης είναι συνήθως πράσινος και σπανιότερα μαύρος, μπλε, καστανός, μοβ, πορτοκαλί, ρόδινος, λευκός ή κίτρινος. Όταν είναι πράσινος θεωρείται αριστοκρατικός και χρησιμοποιείται για διακοσμητικούς σκοπούς επί πολλούς αιώνες , κυρίως στην Άπω Ανατολή.

Το τυρκουάζ είναι ένα ενυδατωμένο φωσφορικό ορυκτό που σχηματίζεται από την οξείδωση χαλκού λόγω συγκεκριμένων καιρικών συνθηκών. Βρίσκεται συχνά σε άνυδρες περιοχές. Θεωρείται εθνικός θησαυρός στο Θιβέτ και ταυτόχρονα είναι ο γενέθλιος λίθος του Δεκεμβρίου μαζί με τον τανζανίτη. Επίσης είναι ο λίθος της 11ης επετείου του γάμου.

Ο μολδαβίτης είναι μια πολύτιμη μορφή γυαλιού. Μέχρι τον 20ο αιώνα οι γεωλόγοι πίστευαν ότι εμφανίστηκε στην Γη μετά από σύγκρουση με κάποιο μετεωρίτη. Ο μολδαβίτης είναι ένα γοητευτικό πράσινο πετράδι που πήρε το όνομα του από τον ποταμό Μολδάβα της Βοημίας, όπου ανακαλύφθηκε το 1787.

Το λάπις λάζουλι είναι ένα σχετικά ευαίσθητο πέτρωμα, με χαμηλή σκληρότητα που μπορεί να χαραχθεί ή να φθαρεί πιο εύκολα από πιο σκληρούς λίθους όπως το διαμάντι. Επιπλέον, η υπερβολική θερμότητα μπορεί να αλλοιώσει το χρώμα του, γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή στη χρήση και τη φροντίδα του.

Ο κυανίτης είναι ένα ορυκτό που αποτελείται από αλουμίνιο, και ανήκει στην οικογένεια των αργιλοπυριτικών ορυκτών. Σχηματίζει συνήθως κρυστάλλους με λεπίδες και μπορεί να βρεθεί σε διάφορα χρώματα. Απαντάται συχνά σε περιοχές με ιστορικό ορεινής και τεκτονικής δραστηριότητας.

Το περίδοτο έχει το πράσινο χρώμα του ελαιόλαδου και οι κρύσταλλοί του εμφανίζουν διπλοδιαθλαστικότητα, δηλαδή διπλασιάζουν τα αντικείμενα που φαίνονται μέσα από αυτούς. Είναι ο γενέθλιος λίθος του Αυγούστου μαζί με το σπινέλιο, και δίνεται στην 16η επέτειο γάμου.

Ο χαλκηδόνιος λίθος είναι ένα ορυκτό που αποτελείται από μικροσκοπικούς κρυστάλλους χαλαζία. Είναι μια κρυπτοκρυσταλλική μορφή πυριτίου, που σημαίνει ότι οι κρύσταλλοι του είναι πολύ μικροί για να φαίνονται χωρίς τη βοήθεια μικροσκοπίου. 

Ο απατίτης είναι φωσφορικό ορυκτό του ασβεστίου και αποτελεί τη μόνη φυσική πηγή φωσφόρου με την οποία παρασκευάζονται φωσφορικά λιπάσματα, απορρυπαντικά, πρόσθετα τροφίμων και άλλα προϊόντα. Στις ΗΠΑ ο απατίτης χρησιμοποιείται συχνά ως λίπασμα στην καλλιέργεια του καπνού.

Ο λαβραδορίτης χαρακτηρίζεται για το οπτικό του παιχνίδισμα που ονομάζεται λαμπραδόρισμα. Αυτό το φαινόμενο προκύπτει από μικροσκοπικές δομές μέσα στην πέτρα που μεταβάλλουν τους χρωματισμούς ανάλογα με τη σκίαση του φωτός.

Το ηλιόδωρο είναι ο βήρυλλος σε κίτρινους, κίτρινο-πράσινους, πορτοκαλί και καφετί χρωματισμούς και το κίτρινο χρώμα του μπορεί να ενισχυθεί μέσω θερμικής επεξεργασίας.

Η καρνεόλη είναι μια ποικιλία του χαλκηδόνιου ορυκτού, ανοιχτού πορτοκαλί έως σκούρου πορτοκαλί χρώματος.

Ένα από τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του αιματίτη είναι η ράβδωσή του. Όταν ο αιματίτης γρατσουνιστεί σε μια τραχιά επιφάνεια, αφήνει μια κοκκινοκαφέ λωρίδα, η οποία τον διαχωρίζει από άλλα παρόμοια ορυκτά.

Σοδαλίτης είναι ένα τεκτοπυριτικό ορυκτό και σχεδόν πάντα σχηματίζει ογκώδη αδρανείς ή διασπαρμένους κόκκους. Οι κρύσταλλοι του είναι σχετικά σπάνιοι και όταν βρίσκονται, είναι σε δωδεκαεδρικό ή οκταεδρικό σχήμα.

Ο Οψιδιανός ανήκει στα ηφαιστειακά πετρώματα.  Προκύπτει από την απότομη ψύξη της υγρής λάβας των ηφαιστείων και είναι σκοτεινόχρωμο πέτρωμα με υαλώδη υφή (θεωρείται φυσικό γυαλί). Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούταν για την κατασκευή λεπίδων με κοφτερές ακμές, που χρησίμευαν ως μαχαίρια, ξύστρες και ξυράφια.

Ο φθορίτης οφείλει το όνομα του στο συστατικό του, το φθόριο. Κρυσταλλώνεται στο κυβικό σύστημα και σχηματίζει εξαεδρικούς ή οκταεδρικούς κρυστάλλους. Το χρώμα του ποικίλει σε αποχρώσεις του μωβ, του πράσινου και του μπλε.

Ο Σφαλερίτης είναι κύριο βιομηχανικό μετάλλευμα του ψευδαργύρου. Όταν τον χύτευσαν για πρώτη φορά, ο ψευδάργυρος εξατμίστηκε χωρίς να γίνει αντιληπτός και αυτό οδήγησε τους πρώτους επιστήμονες στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι δεν περιείχε μεταλλικά στοιχεία. Έτσι προέκυψε και το όνομά του, που προέρχεται από την Ελληνική λέξη “σφαλερός”.

Ο αμβεργίτης εμφανίζεται σε άχρωμους έως κιτρινόλευκους κρυστάλλους, με τέλεια σχιστότητα. Είναι πολύ εύθραυστος και για αυτό είναι κατάλληλος μόνο για συλλέκτες. Όταν κόβεται, μοιάζει με γυαλί, αλλά κάνει κάποιες εικόνες να φαίνονται διπλές λόγω της υψηλής διπλοδιαθλαστικότητάς του.

Ο σερπεντίνης είναι ένα ορυκτό με πράσινο ή πορτοκαλί χρώμα, το οποίο προκαλείται από την παρουσία σιδήρου. Μπορεί επίσης να είναι λευκό, κίτρινο, ή καφέ.

Ο σκαπόλιθος ή σκαπολίτης αποτελείται από αργίλιο, ασβέστιο και πυριτικό νάτριο με χλώριο, καθώς και ανθρακικά και θειικά. Απαντάται κίτρινος, άχρωμος, μπλε ή μωβ και διαθέτει εντυπωσιακούς τετραγωνικούς κρυστάλλους. Συνήθως σχηματίζεται σε μεταμορφωμένα περιβάλλοντα και συχνά εμφανίζεται σε κρυσταλλικά μάρμαρα.

Ο ανγκλεσίτης σχηματίζεται από την οξείδωση του γαληνίτη και είναι συνήθως άχρωμος ή με ελαφρά κιτρινωπή απόχρωση, αλλά μπορεί να εμφανίζεται και με γκρίζους, πράσινους, μοβ, καφέ ή μαύρους κρυστάλλους (ο μαύρος χρωματισμός οφείλεται σε εγκλείσματα γαληνίτη). Οι κρύσταλλοί του είναι εύθραυστοι και γι’ αυτό προορίζονται μόνο για συλλέκτες.

Ο χιδενίτης εμφανίζεται σε διάφορες αποχρώσεις του πράσινου και έχει μέτρια σκληρότητα.

Ο δραβίτης λέγεται και καφέ Τουρμαλίνη και ανήκει στα Πυριτικά – Kυκλοπυριτικά ορυκτά. Έχει τριγωνικό κρυσταλλικό σχηματισμό και χρώμα από καφέ σκούρο έως καφέ ανοιχτό. Η τουρμαλίνη είναι η γενέλθια πέτρα του Οκτωβρίου μαζί με το οπάλιο και δίνεται για τον εορτασμό της 8ης επετείου του γάμου.

Ο ανδαλουσίτης είναι ένα ορυκτό που εμφανίζει έντονο το φαινόμενο του πλεοχρωισμού. Οι αποχρώσεις του κινούνται ανάμεσα στο κίτρινο, το πράσινο και το καφέ. Σε όλες τις πλεοχρωικές πέτρες, ο τεχνίτης που κάνει το ταγιάρισμα πρέπει να γνωρίζει τους κρυσταλλογραφικούς άξονες, και να δημιουργεί έδρες κατά μήκος αυτών των αξόνων, ώστε να αναδεικνύεται ο πλεοχρωισμός.