Γιατί τα ανατριχιαστικά έντομα εμπνέουν όμορφα κοσμήματα;

Είναι γνωστό, πως οι άνθρωποι από τα αρχαία χρόνια αρέσκονταν στο να μετατρέπουν ζωντανά ή νεκρά έντομα σε κοσμήματα, και πως μέχρι σήμερα μας αρέσει να φοράμε σχέδια εντόμων που στη ζωντανή τους μορφή μας φαίνονται ανατριχιαστικά. Τι κρύβεται πίσω από αυτή τη σχέση αγάπης – μίσους με τα κάθε λογής περίεργα έντομα; Η αποστροφή που μας προκαλούν είναι αρχέγονο ένστικτο ή αποκύημα άλλων εξελίξεων; Μήπως κατά βάθος, υπάρχει μέσα μας λίγος θαυμασμός για τις ανεξήγητα μοναδικές λειτουργίες τους;

Στο παρακάτω άρθρο θα ερευνήσουμε τους συμβολισμούς που συνοδεύουν τα έντομα σε διάφορους πολιτισμούς, αλλά και τους λόγους που μας κάνουν να θέλουμε να τα φοράμε σε κοσμήματα!

Τζιτζίκια
Τα τζιτζίκια, παρά την ευγενή τους φύση, μπορούν εύκολα να προκαλέσουν ανατριχίλα σε κάποιον λόγω της εμφάνισής τους.
Παρ’ όλα αυτά, διαθέτουν μια μακρά ιστορία ως σύμβολα αναγέννησης.

Τα τζιτζίκια, όταν εκκολάπτονται από τα αυγά στα δέντρα, σκάβουν κάτω από το έδαφος και παραμένουν εκεί από 1 έως 17 χρόνια, ανάλογα το είδος τους. Έπειτα, αναδύονται από το χώμα και αποβάλλουν το παλιό τους δέρμα, αφήνοντας πίσω τους άδεια κελύφη, και παρουσιάζοντας δύο εντυπωσιακά φτερά, με τα οποία ζουν για ένα μήνα πάνω σε δέντρα. 

Λόγω αυτής τους της μεταμόρφωσής οι πρόγονοί μας τα θεωρούσαν σύμβολα αναγέννησης, και τα πιο αρχαία γλυπτά τζιτζικιών που έχουν βρεθεί, τοποθετούνται στο 1500 π.Χ. στην Κίνα. Σύμφωνα με τα κινεζικά αρχαία έθιμα, οι άνθρωποι σκάλιζαν τζιτζίκια από νεφρίτη και τα τοποθετούσαν στη γλώσσα των νεκρών που προορίζονταν για ταφή. Αυτό συμβόλιζε την πίστη τους πως τα τζιτζίκια μπορούν να χαρίσουν την αθανασία, βοηθώντας τους νεκρούς να αποβάλλουν τα σώματά τους και να μεταβούν στην επόμενη ζωή.

Μύγες
Σε αντίθεση με τα τζιτζίκια που έχουν ως επί το πλείστον θετική χροιά, η ιστορία δεν ήταν το ίδιο ευγενική με την ταπεινή μύγα.
Στη Δυτική Τέχνη, που χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, μια μύγα συμβόλιζε τον θάνατο, και η συμπερίληψή της σε ένα πορτρέτο συχνά υποδήλωνε ένα είδος ηθικής αποτυχίας, όπως διαφθορά ή απάτη.

Οι μύγες είχαν μια ισχυρή σύνδεση με τον διάβολο, καθώς και με τον δαίμονα Βεελζεβούλ, ο οποίος είναι επίσης γνωστός ως «Άρχοντας των Μυγών», ενώ μόλις έγινε γνωστό ότι μπορούν να μεταφέρουν και να μεταδώσουν ασθένειες, έχασαν σχεδόν κάθε ελπίδα για μια θέση στην «καλή» πλευρά της ιστορίας.

Παραδόξως όμως, παρατηρείται μια μεγάλη και επαναλαμβανόμενη προτίμηση στα κοσμήματα που αποθανατίζουν μύγες. 

Ο Άγγλος συγγραφέας Steven Connor παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα περίπτωση στο βιβλίο του «Fly», το οποίο εξερευνά την πολιτιστική σημασία αυτού του εντόμου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, μια μύγα ζει μια ξέγνοιαστη ζωή και «απολαμβάνει την ευχαρίστησή της αχαλίνωτα, ηδονιστικά, ανέμελα χωρίς ντροπή». Δεν την ενδιαφέρει τίποτα άλλο εκτός από την τροφή και την αναπαραγωγή της, χωρίς να υποτάσσεται από άλλα ένστικτα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Connor: «Κάθε μύγα είναι βασιλιάς της χώρας της. Δεν γνωρίζει νόμους ή συμβάσεις... Δεν έχει δουλειά να κάνει—κανένα τυραννικό ένστικτο να υπακούσει... ποια άλλη ελευθερία μοιάζει στη δική της;».

Σκαθάρια
Τα σκαθάρια ή αλλιώς οι σκαραβαίοι, αποτελούν ένα δημοφιλές μοτίβο στα κοσμήματα, που χρονολογείται από την αρχαία Αίγυπτο, και είναι πολύ ενδιαφέρον αν σκεφτεί κανείς ότι ως επί το πλείστων ο λόγος που λατρεύονταν ήταν η κοπριά. 

Ορισμένα σκαθάρια κοπριάς κυλούν τα περιττώματα των ζώων φτιάχνοντας μπάλες τις οποίες χρησιμοποιούν για να τραφούν ή να γεννήσουν τα αυγά τους. 
Για τους αρχαίους Αιγυπτίους, αυτό θύμιζε τον Κέπρι, τον θεό του πρωινού ήλιου, που κυλούσε τον ήλιο στον ουρανό την αυγή. Για αυτό και το όνομά του στα ιερογλυφικά γράφεται με σκαραβαίο.

Επικρατέστερος συμβολισμός για τα σκαθάρια είναι αυτός της αναγέννησης και της προστασίας, ενώ στα ιερογλυφικά έχουν διάφορες σημασίες, που αναφέρονται στις έννοιες της ύπαρξης, της εκδήλωσης, της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης, καθιστώντας τα αγαπημένα φυλαχτά. 

Τα σκαθάρια κοπριάς δεν είναι το μόνο είδος που έχει βρει το δρόμο του στον κόσμο των κοσμημάτων. Υπάρχουν επίσης τα σκαθάρια ελαφιού, τα σκαθάρια Ντορ, και άλλα.
Σύμφωνα με τη ρωμαϊκή και κεντροευρωπαϊκή λαογραφία, τα σκαθάρια ελαφιού είχαν μαγικές δυνάμεις προστασίας, και απεικονίζονταν σε θρησκευτικές ζωγραφιές του 14ου και 15ου αιώνα. Οι γνάθοι τους μοιάζουν με κέρατα ελαφιού και καθώς το ελάφι θεωρούταν ιερό ζώο, έτσι και το σκαθάρι ελαφιού χρησιμοποιήθηκε μερικές φορές για να αναπαραστήσει τον Ιησού.

Για όποιον λοιπόν ψάχνει ένα σύμβολο αναγέννησης ή λίγη επιπλέον προστασία, τα κοσμήματα με σκαθάρια είναι μια ιδανική επιλογή.

Αράχνες
Η αραχνοφοβία έχει επίσης τις ρίζες της στην αρχαιότητα, μαζί όμως με έναν λαογραφικό σεβασμό που συνοδεύει αυτά τα έντομα και ίσως είναι ο λόγος που έχουν πρωταγωνιστική θέση σε κοσμηματοθήκες σε όλο τον κόσμο.

Οι αράχνες κατέχουν μια ενδιαφέρουσα θέση στη λαογραφία, θαυμάζονται για την υπομονή και τη δημιουργικότητά τους, ενώ παράλληλα θεωρούνται σύμβολα κινδύνου.

Συχνά απεικονίζονται ως δολοπλόκοι απατεώνες, όπως στην ιστορία της «Anansi the Spider: A Tale from the Ashanti (1987)», μια ιστορία εμπνευσμένη από τη λαογραφία των Ασάντι, ή στο ποίημα του 1828 «The Spider and the Fly» της Mary Howitt.
Πιο συγκεκριμένα, το ποίημα εξιστορεί τον τρόπο που μια αράχνη δελεάζει τη μύγα στον ιστό της και αποτελεί μία συμβολική ιστορία, που παροτρύνει τους αναγνώστες να είναι επιφυλακτικοί με την άσκοπη κολακεία.

Ωστόσο, άλλες ιστορίες από τη λαογραφία των ιθαγενών Αμερικανών απεικονίζουν τη Γυναίκα Αράχνη ως την υφάντρα του σύμπαντος.
Οι υφάντρες του έθνους Ναβάχο (ενός από τους μεγαλύτερους ινδιάνικους καταυλισμούς της Αμερικής) συχνά άφηναν μία λωρίδα να κρέμεται έξω από το μοτίβο του υφαντού τους, ακριβώς όπως μία γραμμή ιστού ακολουθεί την αράχνη. Αυτή η λωρίδα υφαντού, γνωστή και ως «γραμμή πνεύματος», συμβολίζει ένα φόρο τιμής στη Γυναίκα Αράχνη και πιστεύεται ότι αποτρέπει την παγίδευση της δημιουργικής ενέργειας.

Τα κοσμήματα αράχνης λοιπόν, είναι μια καλή επιλογή για όσους θέλουν να διοχετεύσουν τη δημιουργικότητα και την υπομονή.

Και η υπόλοιπη παρέα
Υπάρχουν αρκετά ακόμα έντομα που δεν αναφέρονται παραπάνω και έχουν μεγάλη σημασία, όπως οι μέλισσες, τα μυρμήγκια, οι σαρανταποδαρούσες και οι λιβελούλες.

Οι μέλισσες αποτελούν από καιρό σύμβολα βασιλικών δυνάμεων, από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι την αυτοκρατορία του Ναπολέοντα στη Γαλλία.
Ο οίκος κοσμημάτων Chaumet, που ιδρύθηκε από τη Marie-Étienne Nitot, την επίσημη κοσμηματοπώλη του Ναπολέοντα, εξακολουθεί να δημιουργεί κοσμήματα με μέλισσες.
Οι μέλισσες επίσης συνδέονται με την εργατική τάξη, ενσαρκώνοντας το θάρρος και την αποφασιστικότητα, όπως και τα μυρμήγκια που συμβολίζουν τη σκληρή δουλειά και τη συνεργασία. 

Έπειτα, όμοια με τα σκαθάρια και τα τζιτζίκια, οι λιβελούλες είναι σύμβολο αναγέννησης και προσωπικής ανάπτυξης, αφού υφίστανται μια μεταμόρφωση από αυγό σε νύμφη και στη συνέχεια σε ενήλικα. Οι σαρανταποδαρούσες επίσης περνούν από μια παρόμοια μεταμόρφωση.

Παρότι πολλά από αυτά τα έντομα μπορεί να μας τρομάξουν με την πρώτη ματιά, ίσως είναι πιο εύκολο να καταλάβουμε γιατί έχουν απαθανατιστεί σε κοσμήματα αφού εξετάσουμε το υπόβαθρό τους. Η ανθεκτικότητά τους και η ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να μεταμορφώνονται, είναι αξιοθαύμαστες.

Μπορεί λοιπόν, να μην θέλετε να συναντήσετε αυτά τα έντομα σε εξωτερικούς χώρους ή στην κουζίνα σας, αλλά θα πρέπει να κρατήσετε μια θέση για αυτά στην κοσμηματοθήκη σας!

Πηγή: National Jeweler