Image
Image
Image
Image

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Φυσικό κάδρο ζωγραφικής…

Άγρια ομορφιά, μοναδική αρχιτεκτονική, πλούσιες επιλογές

Χειμώνας στην Ελλάδα; Κι όμως, όσο κι αν ακούγεται περίεργο, η Ελλάδα δεν είναι μόνο παραλίες, καυτή άμμος, και ηλιοθεραπεία σε απίστευτης ομορφιάς νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους. Η χώρα διαθέτει και μοναδικού κάλλους ορεινά τοπία. Μια τέτοια ξεχωριστή περίπτωση είναι τα Ζαγοροχώρια. Πρόκειται για ένα δίκτυο από 46 πανέμορφα χωριά, όπου κανείς μπορεί να βρει ό,τι ζητάει. Χωριά με ζωή ή με ηρεμία, χωριά με απίστευτη θέα ή χωριά μέσα στο δάσος. Δάση αλλά και ξερές κορυφές, πεντακάθαρα ποτάμια, όπως ο Βοϊδομάτης, το καθαρότερο ποτάμι της Ευρώπης, αλλά και αλπικές λίμνες, όπως οι δρακόλιμνες.

zagoria 

Λένε ότι οι τέσσερις εποχές σμίγουν στην περίφημη αλπική λίμνη Δρακόλιμνη, στο όρος
Γκαμήλα.

Τα Ζαγοροχώρια είναι ένας από τους πιο ονομαστούς τόπους στη ορεινή Ελλάδα. Απίστευτα άγριας ομορφιάς τοπία, σπάνια πανίδα και χλωρίδα, διάφανα ποτάμια και μια ξεχωριστή παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικισμών, από πέτρα και ξύλο που είναι τα κύρια υλικά από τα οποία κατασκευάζονταν και κατασκευάζονται ακόμη τα σπίτια, καθώς τα περισσότερα χωριά στο Ζαγόρι, είναι χαρακτηρισμένα παραδοσιακοί οικισμοί.

Η χαράδρα του Βίκου (ή αλλιώς φαράγγι του Βίκου) είναι επίσης ένα αξιοθέατο που αξίζει όχι μόνο να δείτε αλλά και να περπατήσετε μιας και διασχίζεται από ευρωπαϊκό μονοπάτι με σήμανση.

Οι δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε πολλές. Κάποιες από αυτές είναι πεζοπορία, ιππασία, αναρρίχηση, ορειβασία, rafting, κανό/καγιάκ, mountain bike.

Ο κόσμος κάτι παραπάνω από φιλόξενος και φιλικός.

Τα παραδοσιακά φαγητά υπέροχα! Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε τις περίφημες πίτες, τα γλυκά του κουταλιού και τα κρεατικά της περιοχής που είναι υπέροχα. Συνοδεύστε το φαγητό σας με ωραίο κόκκινο κρασί της περιοχής, και περάστε τα βράδια σας πίνοντας το ντόπιο τσίπουρο.

 zagoria 10

Σλάβικη ονομασία

Το τοπωνύμιο Ζαγόρι προέρχεται από τη σλαβική πρόθεση Za που σημαίνει πίσω και την αιτιατική του ουσιαστικού gora που σημαίνει βουνό, δηλαδή περιοχή πίσω από το βουνό. Είναι μετάφραση του αρχαίου ονόματος της περιοχής, «Παρωραία», που σημαίνει «παρά το όρος», από σλαβικά φύλα που κατήλθαν στην περιοχή τον 6ο αιώνα.

Τα Ζαγοροχώρια αποτελούν μια ξεχωριστή οικιστική, ιστορική και πολιτιστική ενότητα 46 χωριών, βόρεια από το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, στο βορειοδυτικό άκρο της Πίνδου. Τα φυσικά όρια τους καθορίζονται νότια από το βουνό Μιτσικέλι, βόρεια από το ποταμό Αώο, ανατολικά από τα βουνά του Λύγκου και δυτικά από τον ορεινό όγκο της Τύμφης.

Το Ζαγόρι χωρίζεται γεωγραφικά σε τρεις ενότητες: το Κεντρικό, το Δυτικό και το Ανατολικό Ζαγόρι με είκοσι, δέκα και δεκαέξι χωριά αντίστοιχα.

Το Ζαγόρι ήταν μέλος του αρχαίου ελληνικού βασιλείου των Μολοσσών, που στην ύστερη κλασική εποχή επικράτησε σε όλη την Ήπειρο. Η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Μέγα Αλέξανδρου, καταγόταν από την πόλη «Μολοσσίδα», στην συμβολή των ποταμών Βοϊδομάτη, Αώου και Σαραντάπορου.

Στην Βυζαντινή εποχή, δεν μνημονεύεται σε κάποιο χρονικό ότι η περιοχή υπέστη καταστροφές από κάποιο κατακτητή. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Τουρκοκρατία: το δύσβατο έδαφος πρόσφερε ασφάλεια στον πληθυσμό. Στην πραγματικότητα, από το 1430 που οι Τούρκοι κατέκτησαν την Ήπειρο, με την συνθήκη του Βοϊνίκου, εγκαθιδρύθηκε ένα ειδικό καθεστώς μεταξύ του «Κοινού του Ζαγορίου» και των Οθωμανικών αρχών, και αποδίδονταν κάποιος φόρος ως αντάλλαγμα για την μερική αυτονομία της περιοχής. Η είσοδος τουρκικών στρατευμάτων γίνονταν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τα 14 χωριά του Ζαγορίου η ύπαρξη των οποίων χρονολογούνται από το 912 μ.Χ., (τα υπόλοιπα ιδρύθηκαν αργότερα), από τον 16ο αιώνα γνώρισαν σταδιακά εμπορική και οικονομική άνθιση, καθώς η γη και τα περιουσιακά τους στοιχεία δεν κατασχέθηκαν ποτέ από τις τουρκικές αρχές. Αυτή η κατάσταση ευνοούσε και τους Τούρκους, εφόσον το Ζαγόρι δεν ήταν εστία επαναστάσεων και αναταραχών.

Από τον 17ο αιώνα, καθώς ο πληθυσμός της περιοχής αυξάνεται ραγδαία, και υπό το καθεστώς της αυτονομίας, επιφανείς Ζαγορήτες, ασχολούνται με το εμπόριο. Το Ζαγόρι αποκτά ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς με την Κωνσταντινούπολη, τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και τη Ρωσία. Το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού ανέβηκε κατακόρυφα, με την ίδρυση σχολείων και βιβλιοθηκών σε κάθε χωριό. Η ευημερία της περιοχής και η πνευματική άνθηση του τόπου συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό και τον 18ο αιώνα, όπου ιδρύθηκαν και σχολειά θηλέων, κατασκευάστηκαν μύλοι για να αλέθουν καλαμπόκι, περίτεχνα κατασκευασμένες βρύσες (κρήνες) και πετρόχτιστα γιοφύρια που είναι διάσπαρτα στην περιοχή. Πρωτοτυπία για την περιοχή αποτελεί και η ακμή μιας μορφής ιατρικής, όπου ο γιατρός έκανε χρήση θεραπευτικών βοτάνων, καθώς η περιοχή του Βίκου είναι πλούσια σε βότανα. Είχε γίνει λόγος και για την ίδρυση εκπαιδευτικού ιδρύματος εφάμιλλου με πανεπιστήμιο από τον Νεόφυτο Δούκα.

Μετά το 1860 ξεκινάει ο σταδιακός οικονομικός και εμπορικός μαρασμός, κυρίως λόγω της Βιομηχανικής Επανάστασης.

zagoria 1 

Σπίτια από σκαλιστή πέτρα και ξύλο

Σήμερα τα Ζαγοροχώρια διατηρούν αναλλοίωτη την πολιτιστική τους κληρονομιά, σε μια προσπάθεια να συνεχιστούν τα ήθη και έθιμα της περιοχής. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, η παραδοσιακή μουσική, το φυσικό κάλος, η άγρια ομορφιά των ορεινών όγκων και η πλούσια πανίδα και χλωρίδα της περιοχής αποτελούν τα χαρακτηριστικά αυτά που την κάνουν να ξεχωρίζει.

zagoria 2

Στην περιοχή του Ζαγορίου αναπτύχθηκε μια ιδιόμορφη αρχιτεκτονική, που βασίζεται στην αφθονία της πέτρας και του ξύλου. Η αρχιτεκτονική του Ζαγορίου είναι ένα ωραίο παράδειγμα μίμησης της φύσης από τον άνθρωπο. Οι Ζαγορίσιοι από παλιά, είχαν να αντιμετωπίσουν τη σκληρότητα του κλίματος και του χώρου. Ένας συνεχής αγώνας χαρακτήριζε τις σχέσεις ανθρώπου και χώρου. Τα σπίτια λοιπόν είναι δεμένα πολύ με το τοπίο, την ψυχοσύνθεση και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της περιοχής.

Το Ζαγορίσιο σπίτι έχει αμυντικό χαρακτήρα για τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και τις επιδρομές – ληστείες. Είναι κυρίως διώροφο ή τριώροφο, με σχήμα απλό χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση στις εξωτερικές επιφάνειες. Οι πέτρινες πλάκες της στέγης έχουν την ίδια υφή και χρώμα με αυτές της τοιχοποιίας.

Κέντρο η πλατεία των χωριών

Όλα τα χωριά της περιοχής του Ζαγορίου είναι μονοκεντρικά. Το μεσοχώρι (πλατεία) του χωριού είναι το κέντρο, φύσει και θέσει, του χωριού. Είναι το όριο που διαχωρίζει το χωριό σε πάνω και κάτω μαχαλά. Εκεί κοντά βρίσκεται συνήθως η κεντρική εκκλησία του χωριού, τα καφενεία και το σχολείο του χωριού. Εκεί οδηγούν όλα τα σοκάκια, όλα τα πετρόκτιστα καλντερίμια.

Σε κάθε μεσοχώρι υπάρχει και ένας πλάτανος, κανόνας για κάθε Ζαγοροχώρι. Κάθε καλοκαίρι, κάτω από το δροσερό του ίσκιο πραγματοποιούνται όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις με αποκορύφωμα το πανηγύρι του χωριού.

Το δύσβατο της περιοχής σε συνδυασμό με τα πολλά ποτάμια και ρέματα, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες, επέβαλαν την κατασκευή γεφυριών. Η χρυσή εποχή του Ζαγορίου επέτρεψε σε πλούσιες οικογένειες να χρηματοδοτήσουν ακριβά και μερικές φορές ανεπιτυχή εγχειρήματα σύνδεσης των χωριών. Σήμερα, περί τα 60 γεφύρια σώζονται σε πάρα πολύ κατάσταση ενώ υπάρχουν μαρτυρίες για άλλα εκατό που έχουν καταστραφεί.

zagoria 3 

Μοναστήρια και εκκλησίες

Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες στο Ζαγόρι ακολουθούν την δική τους αρχιτεκτονική και είναι κτισμένα με υλικά του τόπου, δηλαδή πέτρα και ξύλο. Τα κτίσματα αυτά μας πηγαίνουν πολύ πίσω στο παρελθόν, αφού χρονολογικά είναι παλαιότερα από τα κοινά σπίτια ή αρχοντικά που συναντάμε στα χωριά. Χαρακτηριστικό κοινό γνώρισμα των ναών είναι το μεγάλο εξωτερικό υπόστεγο με καμάρες, που αποτελούσε ένα είδος προθαλάμου που προστάτευε τους πιστούς από τα καιρικά φαινόμενα του χειμώνα. Σε πολλές εκκλησίες μοναστηριών η πόρτα είναι πολύ χαμηλή, κατασκευή που συναντάμε συχνά στην περιοχή, προκειμένου να αποτρέπονται οι βέβηλοι κατακτητές από το να μπαίνουν στον ιερό χώρο καβάλα στο άλογο τους, όπως το συνήθιζαν.

zagoria 4 

Το Πάπιγκο είναι ίσως το πιο ανεπτυγμένο τουριστικά χωριό των Ζαγοριών και βρίσκεται σε ένα άγριας ομορφιάς φυσικό τοπίο.

Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου

Το 1973 ιδρύθηκε ο Εθνικός Δρυμός Βίκου – Αώου με σκοπό την προστασία της πλούσιας άγριας φύσης που απλώνεται από το φαράγγι του Βίκου μέχρι τη χαράδρα του κυρίως ποταμού Αώου και την ενδιάμεση ορεινή περιοχή του βουνού Τύμφη.

Μέσα στα όρια του δρυμού υπάρχουν ορισμένα από τα κυριότερα χωριά του Ζαγορίου με πλούσια ιστορία και πολιτιστική παράδοση. Αυτά είναι το Μονοδένδρι, ο Βίκος και τα Μεγάλο και Μικρό Πάπιγγο. Περιμετρικά του Δρυμού υπάρχουν άλλα έξι χωριά του Ζαγορίου, η Αρίστη, το Άγιος Μηνάς, η Βίτσα, το Καπέσοβο, το Βραδέτο και το Βρυσοχώρι, και εκτός Ζαγορίου η Κόνιτσα, η Καλλιθέα και η Κλειδωνιά.

Ο Δρυμός χαρακτηρίζεται από τους πιο εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς που συναντάει κανείς στην Ελλάδα, με πέντε σπηλαιοβάραθρα, κάθετα τα περισσότερα, με μεγαλύτερο και δεύτερο στον κόσμο το βάραθρο της Προβατίνας (με βάθος 407 μέτρα).

Η πλούσια πανίδα του Δρυμού περιλαμβάνει έως σήμερα δέκα είδη αμφιβίων. Εικοσιένα είδη ερπετών, εκατόν τριάντα είδη πουλιών και εικοσιτέσσερα είδη θηλαστικών, με σημαντικότερο την αρκούδα (Ursus Arctos), το αγριογούρουνο (Sus Scrofa), το ζαρκάδι (Apreolus Capreolus), το λύκο (Canis Lupus), το αγριόγιδο (Rupicarpa Balanika) και τη βίδρα (Lutra Lutra).

zagoria 5

Όσο σημαντική είναι η προσφορά του Δρυμού στη πανίδα άλλο τόσο είναι και στη χλωρίδα. Με τον ερχομό της άνοιξης τα δάση, τα ρέματα, τα αλπικά λιβάδια και τα βράχια γεμίζουν με αγριολούλουδα, όμορφα αρώματα και όμορφα χρώματα. Στον Δρυμό έχουν αριθμηθεί πάνω από 1.700 είδη και υποείδη φυτικών ειδών. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και πέντε ενδημικά είδη (που δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο), 19 ενδημικά είδη της Ελλάδας καθώς και μεγάλος είναι ο αριθμός των φυτών που είναι σπάνια, προστατευόμενα ή έχουν ιδιαίτερη επιστημονική σημασία.

Επίσης, υπάρχουν τρία φαράγγια: του Βίκου μήκους δώδεκα χιλιομέτρων που σε μερικά σημεία το κάθετο ύψος του φτάνει τα 900 μέτρα τοποθετώντας το στα βαθύτερα του κόσμου, το φαράγγι του Βικάκι και η χαράδρα του Αώου, που βρίσκεται μεταξύ των βουνών Τραπεζίτσα και Γκαμήλα, μήκους δέκα χιλιομέτρων.

zagoria 6 

Το βάραθρο της Προβατίνας, με βάθος 407 μέτρα, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον
κόσμο.

Δραστηριότητες για κάθε γούστο

Το Κεντρικό Ζαγόρι προσφέρεται για πολλές δραστηριότητες για όλα τα γούστα και απαιτήσεις. Μοναδικά μονοπάτια για περίπατο, ορειβασία, λαογραφικά μουσεία, μοναστήρια και εκκλησιές ζαγορίσιας αρχιτεκτονικής, κανόε καγιάκ, ράφτινγκ και άλλα.

zagoria 7

Σκι στη Βασιλίτσα...

Ενδεικτικά μπορείτε να κάνετε τα εξής:

• Επίσκεψη στα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου, Βίτσα, Μονοδένδρι. Εκεί θα συναντήσετε το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, στην αρχή του Φαραγγιού του Βίκου. Από κει ξεκινά και ένα μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι έως το χωριό Βίκος ή και για το χωριό Κήπους. Απαραίτητη η επίσκεψη σας στην περιοχή Οξιά, στο ψηλότερο σημείο του φαραγγιού 1200 μέτρα.

• Δίλοφο -Κουκούλι - Κήποι. Εκεί θα συναντήσετε μερικά από τα πιο ονομαστά γεφύρια, του Κόκκορη, το Καλογερικό, του Κοντοδήμου. Οι Κήποι είναι ένα χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά. Στους Κήπους μπορείτε να επισκεφθείτε το λαογραφικό μουσείο του Αγάπιου Τόλη.

• Επίσκεψη στα χωριά του Δυτικού Ζαγορίου, Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο, Αρίστη και Βίκος. Στο χωριό Βίκος είναι η άλλη άκρη του φαραγγιού. Στο Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο η μαγεία της Γκαμήλας θα σας συνεπάρει καθώς θα απλώνεται επιβλητικά πάνω από τα κεφάλια σας. Για τους πιο τολμηρούς ανάβαση στη Δρακόλιμνη, μια διαδρομή περίπου 4 ωρών σε ένα σχετικά δύσκολο μονοπάτι!

zagoria 8

Στην περιοχή μπορείτε να ασχοληθείτε όλες τις εποχές με δραστηριότητες περιπέτειας, όπως:

• Αναρρίχηση στα βουνά της Τύμφης

• Σκοποβολή στους Ασπραγγέλους

• Ράφτινγκ στα ποτάμια Βοϊδομάτης και Αώος

• Σκι στη Βασιλίτσα

• Ποδήλατο βουνού στα παλιά μονοπάτια που συνδέουν τα χωριά μεταξύ τους

• Διάσχιση της χαράδρας του Βίκου

• Ιππασία κ.α.

zagoria 9 

...και ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη.

Αξιοθέατα

• Μονή Σπηλιώτισσας. Κατηφορίζοντας από την Αρίστη στο δρόμο για το Πάπιγγο 500 μ πριν από τη γέφυρα του Βοιδομάτη ξεκινάει αριστερά μονοπάτι για την Μονή Σπηλιώτισσας.

• Κολυμπήθρες στο Πάπιγγο. Στον δρόμο από το μεγάλο προς το Μικρό Πάπιγγο σχεδόν δίπλα στον δρόμο βρίσκονται οι κολυμπήθρες. Είναι φυσικοί σχηματισμοί που λάξευσε το νερό και έχουν γίνει κοιλώματα τα οποία το καλοκαίρι χρησιμοποιούνται σαν πισίνες

• Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι. Κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού!

• Το γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογαιρικό στους Κήπους. Ίσως το πιο όμορφο πέτρινο γεφύρι στην Ελλάδα!

• Σκάλα του Βραδέτου. Το πιο εντυπωσιακό καλντερίμι στην Ήπειρο. Η σκάλα του Βραδέτου ήταν ο μοναδικός δρόμος επικοινωνίας του χωριού με τον έξω κόσμο μέχρι το 1974.

Το Ζαγόρι, και ειδικότερα το Κεντρικό Ζαγόρι, αποτελεί έναν ιδιαίτερο τουριστικό προορισμό, αναγνωρισμένο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όχι μόνο για τη μοναδική στο είδος της Χαράδρα του Βίκου (η πιο βαθιά για τόσο στενό άνοιγμα χαράδρα στον κόσμο - Βιβλίο Γκίνες) αλλά και για την ανεπανάληπτη αρχιτεκτονική των οικισμών του, τα πολυάριθμα τοξωτά γεφύρια του και την πλούσια γενικά πολιτιστική του παράδοση.

Τεύχος 1 (για Ρωσία)